Ciekawostek kilka o Wielkiej Nocy

Oto obchodzimy kolejne Święta Wielkanocne, a jest to całkiem ciekawe święto, również z punktu widzenia historii. W związku z tym dzisiaj kilka ciekawostek o Wielkiej Nocy :)

W przeciwieństwie do Bożego Narodzenia, Wielkanoc jest świętem ruchomym. Wyznacza się go zawsze na pierwszą niedzielę po pełni księżyca, która wypada jako pierwsza po równonocy wiosennej. Równonoc wiosenna zawsze wypada 21 marca, ale pełnia przypada na różne dni. Dlatego też, Wielkanoc może przypadać w okresie od 22 marca do 25 kwietnia, gdyż w tym właśnie czasie może przypaść pierwsza pełnia po równonocy. Ten sposób „ustalania” daty Wielkiej Nocy został przyjęty na Soborze Nicejskim w 325 roku, na którym ustalono także dokładną treść Składu Apostolskiego.

Pisanki to zwyczaj bardzo lubiany zwłaszcza przez dzieci. Malowane kredkami, zabarwiane wywarem z cebuli i zdobione na różne inne sposoby, pisanki są nieodłącznym elementem w koszyczkach ze święconką i na wielkanocnym stole. Najstarsze pisanki znalezione na ziemiach polskich pochodzą z X wieku. Jednakże, tradycja przygotowywania pisanek sięga o wiele dawniejszych czasów, gdyż zwyczaj ten znano już w starożytnej Mezopotamii, a później w Cesarstwie Rzymskim.

Jeśli już wspominamy o święconce, to również bardzo wiele rzeczy, które święcimy w Wielką Sobotę, ma pewne znaczenie związano z wiarą chrześcijańską. Baranek to symbol Chrystusa, który nazywany jest też Barankiem Bożym (ze względu na Jego ofiarę). Jajko to symbol nowego życia, a tym samym wiąże się ze zwycięstwem Chrystusa nad śmiercią. Wędlina ma zapewnić dostatek i płodność. Chleb to symbol przemiany, jaka została dokonana w Wielki Czwartek, kiedy to Chrystus przemienił chleb w swoje Ciało. Chrzan to oznaka ludzkiej siły. Sól według dawnych wierzeń ma odpędzać złe siły. Bazie i bukszpan to wyraz nadziei na zbawienie i życie wieczne.

Poniedziałek Wielkanocny znany jest w naszym kraju jako Lany Poniedziałek. W tym dniu polewamy innych ludzi wodą, stąd też wzięła się jego nazwa. Swego czasu, w Poniedziałek Wielkanocny mężczyźni polewali wodą kobiety, a kobiety „odwdzięczały” się pięknym za nadobne we Wtorek Wielkanocny. Było tak w czasach, gdy Wielkanoc świętowano w sposób szczególny przez trzy dni, jak na przykład w czasach Jagiellonów.

Ciekawą rzeczą jest również to, że w niektórych krajach średniowiecznej Europy chłopi byli zwalniani z odpracowywania pańszczyzny przez okres całej Oktawy Wielkiej Nocy. Dzisiaj w niektórych krajach Poniedziałek Wielkanocny jest wolny, a w niektórych nie, natomiast reszta Oktawy Wielkiej Nocy to normalne dni robocze (oprócz niedzieli kończącej Oktawę). Natomiast, o czym niewiele osób zdaje się pamiętać, niezwykle uroczysty charakter Oktawy Wielkiej Nocy znosi obowiązek zachowania wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych w piątek, który przypada w Oktawie Wielkiej Nocy. Również wszelkie święta kościelne są przesuwane poza Oktawę Wielkiej Nocy, jeśli w danym roku liturgicznym przypadają one w tym okresie.

Wspomniana w poprzednim wpisie Rękawka to echo trzydniowego świętowania Wielkiej Nocy, a także dawniejszych zwyczajów, które pochodzą z czasów, gdy na terenach dzisiejszej Polski żyli dawni Słowianie i wyznawali wiarę pogańską.

Tradycje wielkanocne, podobnie jak w przypadku innych świąt, rozwijały się przez wieki. Choć opisywanie zwyczajów wielkanocnych może wydawać się mało związane z historią jako taką, ale tak naprawdę wiedza o nich jest potrzebna, by móc spojrzeć na historię ludzkości w jej pełnym wymiarze. Trzeba pamiętać, że za sto lat czy więcej, może się okazać, że nasza cywilizacja upadnie, a nowopowstała (o ile taka będzie) zacznie badać dziedzictwo historyczne, również zwyczaje świąteczne, które są elementem kultury. My, współcześnie żyjący ludzie, nie zaprzątamy sobie tym głowy, bo wydaje się to być perspektywą bardzo odległą, ale przecież i my jesteśmy ciekawi obyczajów i sposobu życia naszych przodków sprzed kilkuset lub kilku tysięcy lat.

I pamiętajcie, że każdy powód jest dobry, by zacząć przyglądać się naszej historii. Nawet święto religijne :)