Słowiańska Rękawka

Dzisiaj trochę prywaty krakowskiej :) Już za dokładnie dwa tygodnie będziemy obchodzić kolejny raz święto Rękawki. To trochę zapomniane, choć jednocześnie bardzo ciekawe święto. Skąd się w ogóle wzięło i na czym polegało niegdyś, a na czym polega teraz?

Święto Rękawki obchodzone jest od niepamiętnych czasów. Tradycja ta zapewne pochodzi jeszcze z czasów przedsłowiańskich, a w swojej pierwotnej formie była świętem podobnym do chrześcijańskich Zaduszek. Obchodzono ją na wiosnę, w okolicach równonocy wiosennej. W czasie Rękawki sadzono drzewa, by duchy zmarłych przybywające w postaci ptaków mogły się schronić w nich. Zakopywano w ziemi także monety, by odegnać złe duchy, którym przypisywano chciwość. Palono również ogniska i wyprawiano uczty na cześć zmarłych. Jedzenie, które zostało z tych uczt, rozdawano ubogim, co najprawdopodobniej było wzorcem dla późniejszego zwyczaju zrzucania z kopca jedzenia dla ubogich ludzi przez bogaczy. Była to także okazja do pokazów sprawności siłowej i szermierki wojów.

Nazwa „Rękawka” ma dwojakie rozumienie. Pierwsza możliwość wywodzi się z tradycji, która przekazuje nam, iż kopiec Kraka, na którym odbywa się to święto, został usypany z ziemi przenoszonej w rękawach. Druga hipoteza wywodzi tę nazwę od archaizmu „raka” lub „rakev”, który oznacza trumnę bądź grób. Ta forma przetrwała w językach słowackim i czeskim, a pochodzi z czasów słowiańskich.

Święto Rękawki, podobnie jak wiele innych pogańskich świąt, zostało bardzo łatwo zaadaptowane przez chrześcijaństwo i stało się elementem obchodów Wielkanocy. W XIX wieku, gdy Austriacy zakazali obchodzenia tego święta na kopcu Kraka, obchody przeniosły się na Górę Lasoty, gdzie w XI wieku zbudowano kościół pod wezwaniem świętego Benedykta, którego święto obchodzono właśnie w równonoc wiosenną. Jego lokalizacja (w pobliżu cmentarza pogańskiego) oraz wybór patrona miał zapewne na celu zneutralizowanie nadal istniejącej tradycji pogańskiej.

W 1897 roku władze austriackie w ogóle zakazały obchodzenia Rękawki, w związku z tym, że dochodziło do zamieszek, które wywołane były walką ubogich ludzi o jedzenie (głównie jajka i kołacze), które było zrzucane z kopca przez bogatych ludzi. Nic jednak straconego, w 2000 roku obchody święta zostały wznowione we współpracy Drużyny Wojów Wiślańskich Krak, Domu Kultury „Podgórze” i Rady Dzielnicy XIII. Od 2010 roku Rękawka odbywa się pod patronatem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Celem Rękawki jest przybliżanie widzom obrzędów słowiańskich oraz codziennego życia naszych przodków. Warto zajrzeć i mogę polecić z czystym sumieniem, bo sam widziałem to święto w zeszłym roku :) Tegoroczna edycja odbędzie się 22 kwietnia. Poniżej znajdziecie jej program. Zapraszam serdecznie!

12.00 Rozpoczęcie imprezy (obrzęd rozpalenia ognia)

12.30 Bieg wojów w pełnym uzbrojeniu dookoła Kopca

13.00 Dziewczęcy Korowód Wiosenny i obrzęd Marzanny

13.30 Przywitanie przybyłych Białek i Wojów

14.00 Wróżba pomyślności grodu Kraka

14.30 Koncert zespołu Baby

15.00 Obrzęd Kosoplecin

15.30 Bitwa zbuntowanych kobiet księżniczki Vlasty z wojami

16.30 Obrzęd na Jaryłki

16.45 Konkurs na najlepszą Żonę Woja (dojenie owcy, pranie pijanego woja, szukanie jajka)

17.15 Tryzna czyli igrzyska pogrzebowe

17.45 Koncert zespołu Baby